TAKSONOMI SUPERORDINASI ING BASA JAWA

TAKSONOMI SUPERORDINASI ING BASA JAWA

Desy Indah Wulandari

12020114217

2012/C

A.  Purwaka

Taksonomi yaiku saperangane sesambungane teges. Taksonomi nduweni perangan yaiku taksonomi superordinasi lan komposisi. Taksonomi superordinasi bisa kanggo nggolongake lan njlentrehake samubarang miturut tata urutane. Taksonomi kang bakal ditliti yaiku taksonomi superordinasi lan dipunjerake ing Basa Jawa. Taksonomi superordinasi minangka taksonomi kang arang banget ditliti dening para panliti kanthi cara mligi, mula taksonomi superordinasi ing Basa Jawa narik kawigaten kanggo ditliti amarga nduweni panyusun beda karo samubarang liya. Taksonomi superordinasi uga nduweni makna kang disawang katon padha karo set nanging sejatine beda. Taksonomi superordinasi nduweni sipat umum lan mligi nanging sipat mligi mau ora nduweni sesambungan tumrap tembung siji lan sijine.

Landhesan kang digunakake ing makalah iki yaiku panemune para ahli linguistik ngenani taksonomi superordinasi kanthi cara umum. Dikarepake panliten iki bisa nambahi kawruh ngenani bab taksonomi superordinasi ing Basa Jawa, titikane, pamerange lan tuladha sarta analisise taksonomi superordinasi kasebut. Saengga bisa ngerti tegese, titikane, pamerange, uga tuladha-tuladha taksonomi superordinasi ing Basa Jawa kanthi cetha lan gamblang.

Makalah iki bakal diandharake teges, titikane, lan perangane taksonomi superordinasi ing Basa Jawa. Cara kang digunakake ing kene yaiku kanthi ngandharake teges saka taksonomi superordinasi. Sawise cetha ngenani teges taksonomi superordinasi, bakal diandharake bab kang bisa dadi titikane taksonomi superordinasi, banjur bakal diandharake pamerange taksonomi superordinasi ing Basa Jawa. Sawise iku bakal diandharake tuladha siji mbaka siji saka pamerange taksonomi superordinasi kasebut sarta analisise. Nganalisis makalah iki nggawe analisis struktural, amarga taksonomi superordinasi klebu makna leksikal lan klebu sesambungane teges.

B.  Andharan

Ana bageyan iki dicethakake lan dijlentrehake tegese, titikane, pamerange, tuladha sarta analisis saka taksonomi superordinasi ing Basa Jawa. Supaya luwih cetha anggone ngerteni topik ing panliten iki, mangka ing ngisor iki bakal diandharake taksonomi superordinasi kathi cetha.

1.   Tegese Taksonomi Superordinasi

Para ahli ngandharake yen taksonomi yaiku sub bageyan saka hiponimi sesambungan karo teges kang umum tartamtu nggolongake miturut tata urutan (Saeed, 2000:68-69). Cruse (1986:112-113) ngandharake jinis-jinis sesambungan leksikal kagolong ing tata urutan kang nduweni perangan. Tata urutan kang nduweni perangan yaiku wujud normal saka taksonomi.

Beda miturut Kridalaksana (2008:234) taksonomi yaiku panggolongan tembung miturut tata urutan sesambungan. Oposisi  taksonomik  utawa taksonomi sajrone linguistik luwih kerep diarani oposisi sing sipate tata urutan. Miturut Chaer (2009:93), tegese tembung sing diarani oposisi ngandharake tata urutan. Tuladhane tembung ‘meter’ diarani oposisi hierarki karo ‘kilometer’, amarga ‘kilometer’  lan ‘meter’ digolongake wilangan saperangan. Sesambungan taksonomi sipate saarah. Saliyane iku, mula bukane ana hiponimi yaiku kanggo mligekake tembung, frasa, lan ukara kang isih umum, murih bisa luwih mligi maneh.

Superordinasi yaiku sesambungan leksis sing nduweni sipat umum lan mligi, sing tuwuh saka panggolongan kedadeyan alam lan sosial sing umum nangging ora bisa digolongake adhedhasar logika. Dadi bisa didudut taksonomi superordinasi yaiku salah sawijine sesambungane teges kang nggolongake tembung adhedhasar tata urutan tartamtu sing nduweni sipat umum lan mligi.

2.      Titikane Taksonomi Superordinasi

Tata sesambungane teges taksonomi minangka tata sesambungan sing nggambarake anane klas ngisor lan ndhuwur. Ana kang dadi makna umum lan ana kang dadi mligi. Makna umum diarani superordinat lan makna kang mligi diarani subordinat. Sesambungan taksonomi sipate saarah. Taksonomi superordinasi minangka sesambungan leksikal digolongake neng tata urutan kang nduweni perangan. Taksonomi sajrone linguistik luwih kerep diarani oposisi sing sipate tata urutan. Taksonomi superordinasi ngambarake anane klas dhuwur minangka sing umum lan klas ngisor minangka sing mligi, nanging sesambungan sipat mligi ora nduweni sesambungan tumrap tembung siji lan sijine.

3.      Perangane Taksonomi Superordinasi

Taksonomi superordinasi bisa diperang dadi loro adhedhasar sipat, yaiku: superordinasi nggolongake lan superordinasi madhakake.

a.      Superordinasi Saklompok

Makna sing ana sesambungan teges sing digolongake adhedhasar sipat sing padha didadekake saklompok. Bab-bab sing njalari anane teges sing saklompok yaiku manungsa (penutur basa) kepengin cepet ngandharake apa sing dikarepake lan apa sing dadi ener lan jalaran penutur ora bisa ngarani samubarang utawa prastawa sing diener.

Kaya tuladha tembung ing ngisor iki sing nduweni sesambungane teges karo prinsip inklusi.

(1)  Kewan, sajrone ana macan, gajah, kucing, semut, iwak, lan sapanunggale.

(2)  Pemudha, sajrone ana pemudhi, nanging ora sawalike yen ditandhingake karo pemudhi (kanggo ngarani mligine wong wadon ).

(3)  Mangan, diklompokake apa sing dipangan lan piranti kanggo mangan, kayata  dheweke lagi mangan. Tuladha ing dhuwur ora diadharake dheweke lagi mangan apa lan gawe piranti apa, mung dikandhakake yen dheweke lagi mangan.

Kaya tuladha ing ndhuwur manungsa yen ngarani kewan sing bakal dipikirake yaiku sakabehe kewan sing urip ing sakupeng awakedhewe, lan sing ora ana ing sakupeng awakedhewe (kayata gajah, macan, macan, bajul, lan sapanunggale). Mula, tembung-tembung iku bisa diganti karo tembung kang luwih umum, yaiku tembung kewan.

Teori kang kaya mangkono diandharake dening Lyons lan Palmer (Pateda, 2001:209). Kaya ing hiponimi lan kohiponimi ing ngisor iki.

Saka bagan ing ndhuwur, tembung kembang nduweni hiponim kabeh wae arane kembang. Nanging, beda kaya antonim, homonim, lan sinonim. Hiponimi nduweni sesambungan kang nunggal. Kayata tembung  mawar minangka hiponim saka kembang,  nanging tembung kembang ora bisa manggon sangisore tembung mawar. Tembung-tembung kayata mawar, melathi, kanthil, lan cempaka iku klebu jinis-jinise kembang. Mula, tembung-tembung kasebut bisa diganti karo tembung kang luwih umum, yaiku tembung kembang.

Kembang                                            Mawar

                       

                        dudu

mawar                                                 kembang

Kaya tuladha ing ndhuwur, mawar, melathi, kanthil, lan cempaka minangka hiponim saka tembung kembang, nanging ora bisa diarani yen mawar kasebut hiponim saka melathi, utawa kanthil iku hiponim saka tembung cempaka. Mawar, melati, kanthil, lan cempaka, yaiku warga saka kembang. Sesambunganwarga klas diarani ko-hiponim. Ko-hiponim dumadi saka tembung ko- lan hiponim, ko- ateges bebarengan. Dadi bisa diarani yen mawar, melathi, kanthil, lan cempaka iku ko-hiponim.Tembung mawar uga bisa digolongake maneh kaya taksonomi ing ngisor iki.

Tuladhane mawar nduweni warga kayata mawar putih, mawar abang, mawar wangi, lan liya-liyane. Amarga nduwe ciri kang kaya mangkono, tembung mawar bisa disebut taksonomi superordinasi amarga nduweni warga maneh. Taksonomi minangka tata urutan sesambungan antarane tembung sing digolongake, tata urutan kasebut nduweni sipat umum lan mligi, nanging mawar abang, mawar putih, lan biru ora nduweni sesambungan tumrap siji lan sijine. Kaya tuladha ing ngisor iki tata urutan taksonomi yaiku sesambungan teges antarane pitik, jago, babon, lan kuthuk.

Tembung jago, babon, lan kuthuk minangka ko-taksonomi saka tembung pitik. Dadi tembung pitik minangka taksonomi. Tembung jago kasebut minangka arane pitik lanang lan wis gedhe. Tembung babon minangka arane pitik wedok lan wis gedhe.Tembung kuthuk minangka arane pitik sing isih cilik.

Taksonomi dadi dhasar kanggo nyedhaki kang mligi kanthi istilah bidhang semantik. Bidhang semantik yaiku sawijine ancangan semantik kang nggolongake teges adhedhasar komponen teges kang padha. Tembung kang nduweni teges padha lan bidhang teges padha dikumpulake dadi saklompok. Bidhang teges kang kaya mangkono diarani bidhang semantik. Tetembungan paseduluran kayata ibu, bapa, anak, pakdhe, lan liya-liyane kang nduweni unsur-unsur makna kang padha didadekake saklompok yaiku nduweni nyawa utawa aran sukma, manungsa, lan sesambungan paseduluran. Tembung bapak minangka bidhang teges sesambungan paseduluran, padha kaya bulik, anak, ponakan, lan liya-liyane.

Superordinasi bisa digolongake maneh adhedhasar jinise tembung kayata tembung aran, kriya, lan kahanan.

1). Tembung Aran

Tembung aran (nomina) yaiku tembung kang mratelakake jenenge barang utawa apa wae kang dianggep barang. Tembung aran akeh-akehe bisa sesambungan karo tembung ‘dudu’ utawa tembung ‘ana’ lan ora bisa sesambungan karo tembung ora. Tembung aran bisa dibedakake dadi loro, yaiku tembung aran katon lan tembung aran ora katon. Kang sinebut tembung aran katon yaiku tembung aran kang bisa dideleng karo pancadriya. Dene tembung aran ora katon yaiku tembung aran kang ora bisa dideleng karo pancadriya.

Tembung aran uga bisa dibedakake dadi aran sukma lan tembung aran tansukma. Kabeh titah ing jagad kang kapanjingan nyawa digolongake tembung aran sukma, dene tembung kang ora tau kapanjingan nyawa digolongake tembung aran tansukma. Kang klebu tembung aran  sukma bisa dadi tuladha taksonomi ing ngisor iki.

Rajakaya tegese yaiku kewan sing diingu minangka simpenan bandha.Sato iwen tegese yaiku kewan sing nduwe swiwi nanging ora bisa mabur dhuwur. Nggremet tegese yaiku kewan kang nalika mlaku perangan awake meh nemplek utawa nemplek lemah.

Bagan ing ndhuwur tuladha taksonomi jinise kewan, ing kono digolongake miturut wargane kewan. Kewan minangka taksonomi amarga tembung sing dhuwur lan minangka tembung sing umum. Sangisore kewan ana tembung rajakaya, sato iwen, lan nggremet minangka ko-taksonomi amarga tembung-tembung kasebut ana sangisore tembung kewan. Sapi, wedhus, lan kebo uga diarani ko-taksonomi saka tembung rajakaya, amarga tembung sapi, wedhus, lan kebo manggon ana sangisore rajakaya. Tembung sapi, wedhus, lan kebo ora nduweni sesambungan teges, mula diarani taksonomi superordinasi.

Saka tembung-tembung kang klebu ing taksonomi jinise kewan sabenere sawetara ana kang isih bisa diperang-perang maneh. Saka tembung-tembung iku bisa diperang dadi jinise kewan miturut spesiese.

Wedhus minangka kewan sing akeh diduweni dening pawongan lumrah. Awit ora angel anggone ngrumat, mung diumbar ana lapangan sing akeh sukete. Kebo tumrape masyarakat Jawa kerep dipakaryakake kanggo ngluku ing sawah sadurunge mangsa tandur pari. Awit kebo, sapi, lan wedhus iku kewan kang migunani banget. Wiwit saka daginge, susune, lan sapanunggale. Jinise kebo, sapi, lan wedhus kang ngasilake mligine daging lan susu iku ora padha.    

Sato iwen yaiku sakabehe kewan sing nduweni swiwi nanging ora bisa mabur dhuwur. Sato iwen uga bisa digolongake maneh amarga supaya luwih mligi lan nduweni sipat umum lan mligi. Tuladha ing ndhuwur sato iwen bisa diperang maneh luwih rowa minurut jinise kayata, pitik yaiku kewan sing klebu sato iwen lan wernane akeh banget, panganane sembarang, uga bisa dadi ingon-ingone manungsa sarta cucuke lincip dawa. Bebek yaiku kewan sing klebu sato iwen, lan wernane soklat, panggonane seneng ing blumbangan. Menthog yaiku kewan sing wernane putih, cendhak, katon mbuthel, dene meri arane anake menthog. Banyak yaiku jinise kewan sing klebu sato iwen, wernane putih, gulune luwih dawa tinimbang sato iwen liyane, panggonane ing lemahan, penggaweyane nyosor.

Mula sato iwen dideleh paling ndhuwur dhewe amarga luwih umum, lan sing ana ing sangisore minangka luwih mligi, sipat sing kaya mengkono iku diarani taksonomi superordinasi. Tegese, saupama wis diarani taksonomi, kanthi langsung wis bisa dibayangake superordinat-e, sabanjure lagi bisa diarani sesambungan ko-taksonom. Saupama ngarani pitik, kanthi logis bisa dipikirake pitik kasebut klebu bangsane kewan sato iwen. Saumpama yen ngucap kewan sato iwen, kita bisa ngarani ko-taksonime unggas kayata bebek, meri, pitik, menthog, banyak, lan sapanunggale.

Saka tuladha sato iwen sabenere sawetara isih bisa diperang maneh. Saka tembung-tembung iku bisa diperang dadi jinise kewan miturut spesiese.

Kewan siji iki klebu sato iwen kang meh saben manungsa nduweni ora mung siji utawa loro mesthi nduwe kewan kasebut. Pitik bisa dijupuk endhog lan daginge kanggo lawuh.

Tembung aran uga bisa dipunjerake ing tetuwuhan, iku bisa diperang miturut jinise tetuwuhan kayata, tuwuhan kang klebu ing palawija, pala pendhem, pala sempar, pala kitri/pala kirna, gegodhongan, grumbulan, bebodhotan, lan sapananunggale.

Saka tembung-tembung kang klebu ing taksonomi tetuwuhan sebenere sawetara isih bisa diperang maneh. Saka tembung-tembung iku bisa diperang dadi jinise tetuwuhan miturut tuwuhe woh. Palawija yaiku tetuwuhan sing umume ditandur ing sawah lan ing sakiwa tengene tetuwuhan sing lagi ditandur tuladhane bisa kayata lombok, tomat, terong, lan timun. Pala kapendhem tegese yaiku tetuwuhan wohe ana sajrone lemah (dianggep woh) tuladhane kayata wi, gembili, tales, tela pohung, kenthang lan sapanunggale. Pala gumantung iku tetuwuhan wohe gumantung sing umure ora nganti puluhan taun kayata kates, gedhang, jambu, duku lan sapanunggale. Pala Kirna/ pala kitri yaiku tetuwuhan wohe gumantung sing umure bisa nganti puluhan (atusan) taun, kayata nangka, duren, pelem lan sapanunggale. Pala kesimpar tegese yaiku tetuwuhan mawa wit nlosor, kayata timun, semangka, garbis lan sapanunggale.

Tetuwuhan uga ana sing diarani pethetan, tetanen, janganan, lan empon-empon. Pethetan yaiku tetuwuhan sing klebu ing ewone kembang, kayata mlathi, mawar, kamboja, cempaka, kanthil, anggrek, lan sapanunggale. Tetuwuhan tetanen yaiku tetuwuhan sing ditandur ing sawah lan ana wayah kanggo nandure, kayata pari, jagung, tela, kacang lan sapanunggale. Janganan yaiku tetuwuhan sing bisa dienggo sayur nalika mangan, kayata kangkung, bayem, sawi, kemangi, kemitir, kacang lanjaran, lan sapanunggale. Empon-empon yaiku tetuwuhan sing digunakake kanggo masak utawa bisa diarani bumbon ing pawon, kayata jahe, kunir, kencur, laos, mrica, tumbar, jinten, lan sapanunggale.

Saka bagan ing ndhuwur, bisa dijupuk teori. Kang sepisan, tetuwuhan minangka subordinat saka aran sukma, tetuwuhan nduweni bidhang semantik kang padha karo kewan lan manungsa. Kapindhone, aran sukma minangka subordinat saka tembung aran. Tetuwuhan, kewan, lan manungsa minangka subordinat saka aran sukma, amarga sipate mligi. Aran sukma minangka superordinat saka tetuwuhan, kewan, lan manungsa. Kaping telu, minangka tembung kang mligi, tetuwuhan, kewan, lan manungsa ora nduweni sesambungan. Bagan ing ndhuwur mung nduweni sesambungan antarane klas dhuwur sing sipate umum lan ngisor sing sipate mligi.

2). Tembung Kriya

 Tembung kriya yaiku tembung sing mratelakake solah bawa utawa tandang gawe (kriya) utawa mratelakake lumakune kaanan (kriya proses). Tembung kriya bisa diorakake nganggo tembung ‘ora’. Kajaba bisa diorakake, tembung kriya basa Jawa uga bisa sesambungan karo tembung ‘anggone’ lan ‘olehe’.  Tembung kriya isih bisa diperang maneh miturut apa kang dadi punjere, yaiku manungsa lan kewan.

Taksonomi superordinasi awujud tembung kriya kang pinunjer ing manungsa iku bisa didelengsaka solah bawane manungsa utamane saka solah bawane perangane awak. Tuladhane:

Solah bawane mripat bisa digolongake luwih mligi maneh kayata nglirik, nyawang, mlerok, mentheleng, mecicil, mandeng, mlirik lan sapanunggale. Nglirik yaiku solah bawane mripat yen ngingeti barang nganggo mata kang sedhengan, barang sing dituju iku bisa gedhe lan cilik tur barange bisa adoh lan cedhak kanthi nindakake iku banget. Nyawang yaiku solah bawane mripat yen ngingeti barang nganggo mata sing amba. Mlerok yaiku solah bawane mripat yen ngingeti barang nganggo mata sing amba, barang sing  dituju iku bisa gedhe utawa cilik tur barange iku bisa adoh lan cedhak kanthi nindakake iku banget. Mentheleng, solahbawane mripat kanthi temen nalikane ngingeti barang kang dituju, nganggo mata sing sedhengan lan ora kedhep. Mecicil, solah bawane mripat kanthi amba banget semu mlilik lan ngingetine kanthi temenan lan rada nesu.

            Tuladha taksonomi ngenani solah bawane tangan, tembung njupuk uga bisa digolongake maneh miturut piranti sing digunakake.

Tembung kriya njupuk dadi ing kono dadi pakaryan sing umum saka papat satuwan leksikal verbal, yaiku ndulit, njumput, njiwit, lan nyuwil minangka dadi warga taksonomi (subordinat) saka superordinate. Bisa kaya mengkono amarga ndulit, njumput, njiwit, lan nyuwil ngandhut komponen teges sing padha karo komponen makna saka kriya njupuk, nanging ndulit, njumput, njiwit, lan nyuwil ora nduweni sesambungan, amarga sing diarani taksonomi superordinasi mung antarane klas ngisor sing sipate mligi lan klas dhuwur sing sipate umum.

Solah bawane sikil bisa nuwuhake tata urutan taksonomi, kurang luwih yaiku njejeg, njegal, ngidak, nyadhuk, lan nyempar. Njejeg, solah bawane sikil nalika mindhah barang iku kanthi disurung lan rosa banget. Njegal, solah bawane sikil kanthi njengatake pucuke sikil sisih ngarep kanthi tujuwan supaya tiba utawa cilaka. Ngidak, solah bawane sikil sing lakune ngideki sawijine barang. Nyadhuk, solah bawane sikil nalika ngeleh utawa mindhah barang ing ngisor nggunakake sikil sisih ngarep supaya barange iku bisa maju. Nyempar tegese, solah bawane sikil nalika mindhahake barang ing ngisor lan nyamping. Saka solah bawane sikil, njejeg, njegal, ngidak, nyadhuk, lan nyempar ora nduweni sesambungan tumrap siji lan sijine.

3). Tembung kahanan

Tembung kahanan yaiku tembung kang bisa mratelakake kaanan utawa awak sawijine barang utawa bab. Tembung kahanan iku isih bisa diperang maneh adhedhasar apa kang dadi punjere, yaiku manungsa lan kewan.

Kanthi ngucap, wong iki brangasan, mula iki diarani watake manungsa. Mula yen ngarani watak mesthi sing bakal dipikirake yaiku kepriye wae watake manungsa iku. Watak minangka dadi taksonomi amarga nduweni sipat sing umum. Drengki, srei, geleman, srei, brangasan lan sapanunggale minangka warga taksonomi amarga nduweni sipat sing luwih mligi saka tembung watak.

Kaanan dideleh paling dhuwur dhewe amarga luwih umum, lan sing ana ing sangisore minangka luwih mligi, sipat sing kaya mengkono iku diarani taksonomi superordinasi. Kang ateges, saupama wis diarani taksonomi, kanthi langsung wis bisa dipikirake umume. Semana uga kanthi ngucap kahanane wong, sing bakal dipikirake yaiku: seneng, susah, sengsara, mlarat, sepi, rame lan sapanunggale.

Kanthi ngucap, iki abang, mula iki arane werna. Werna minangka dadi taksonomi amarga nduweni sipat sing umum. Abang, ijo, putih, ireng lan sapanunggale minangka warga taksonomi amarga nduweni sipat sing luwih mligi saka tembung werna. Abang, ijo, putih, ireng, lan sapanunggale ora nduweni sesambunggan tumrap tembung siji lan sijine.

b.     Superordinasi Madhakake

Minangka sesambungan sing nduweni sipat madhakake lan mbedakake. Superordinasi adhedhasar sipate sing padha bisa diperang dadi 2 yaiku: antonomi lan sinomini. Antonimi nduweni sipat kosok balen, kosok balen yaiku pocapan sing nduweni teges dianggep walikane ing pocapan liya. Tuladhane:

Taksonomi perangane awak bisa digolongake awit bageyan ndhuwur mangisor. Sirah yaiku perangane awak sing panggonane ana ing dhuwur. Gulu, perangane awak sangisore sirah. Gembung, perangane awak ana tengah. Tangan, perangane awak sing wujude dawa, dumunung ing sisih kiwa lan tengene awak. Sikil, perangane awak sing ngisor.

Sinomini uga bisa diarani dasa nama, yaiku wujude basa kang tegese saemper utawa meh padha karo wujud liyane, tegese padha utawa meh padha, nanging tembung–tembung kang tegese padha iku arang banget. Meh padha tegese ora satus persen padha. Yen tembung iku padha persis, umume salah siji tembung iku bakal ilang utawa ora digawe maneh. Semana uga ing dasanama antarane tembung lan tembung. Tembung-tembunge tipis bedane lan akeh padhane. Tuladhane:

            Tembung-tembung ing ndhuwur minangka tembung sing padha panganggone yaiku ing kuping, nanging bedha jenenge lan wujude. Giwang wujude cilik tur cendhak. Anting-anting wujude bisa gedhe bisa cilik lan dawa. Tindhik penganggo sing panggone bisa ing kuping lan perangan awak liyane, wujude bisa gedhe bisa cilik nanging umume cilik, bisa dawa bisa cendhak.

4.      Sesambungan Paradigmatik sajrone Taksonomi Superordinasi

Sesambungan paradigmatik miturut Aminuddin (2003:109) yaiku sesambungan kang laras karo titikane lan rancangan, uga nduweni sesambungan kanthi mligi antarane tembung siji lan sijine. Taksonomi superordinasi nduweni sesambungan paradigmatik amarga saben-saben unsur pamangune taksonomi bisa padha nyulihi antarane siji lan sijine. Taksonomi superordinasi  bisa digolongake adhedhasar warga lan jinise ing ilmu semantik bisa klebu ing sesambungane teges ngenani taksonomi amarga unsur-unsur kang manggon ana sajrone taksonomi kasebut yaiku manggon ana sawijine klas kang padha lan saben-saben unsur pamangun kasebut nduweni sesambungan paradigmatik.

C.     Dudutan

Taksonomi superordinasi yaiku salah sawijine sesambungane teges kang nggolongake tembung adhedhasar tata urutan tartamtu sing nduweni sipat umum lan mligi. Tata sesambungane teges taksonomi minangka tata sesambungan sing nggambarake anane klas ngisor lan dhuwur. Klas ngisor minangka sing mligi, klas dhuwur minangka sing umum, nanging sesambungan sipat mligi ora nduweni sesambungan tumrap tembung siji lan sijine.

Taksonomi Superordinasi bisa diperang dadi loro, yaiku superordinasi adhedhasar sipat diklompokake lan dipadhakake. Superordinasi bisa digolongake maneh adhedhasar jinise tembung kayata tembung aran, kriya lan kahanan. Superordinasi minangka sesambungan sing nduweni sipat madhakake lan mbedakake didadekake saklompok miturut tata urutane. Bisa maneh diperang dadi 2 yaiku antonomi lan sinomini. Kanthi cara taksonomi superordinasi kita bisa perang miturut golongane amrih bisa ngerteni tata urutane kanthi gamblang lan cetha.

Kapustakan

Aminuddin. 2003. Semantik Pendekatan Studi tentang Makna. Bandung: Sinar Baru Algesindo

Chaer, Abdul. 2009. Pengantar Semantik Bahasa Indonesia. Jakarta: RinekaCipta.

Cruse, Alan. 1986. Meaning in Language: an Introduction to Semantics and Pragmatics. New York: Oxford University Press.

Djajasudarma, Fatimah. 2013. Semantik 2 Relasi Makna Paradigamik,Sintagmatik, dan Derivasional. Bandung: PT. Eresco

Kridalaksana, Harimurti. 2008. Kamus Linguistik. Jakarta: PT Gramedia Pustaka Utama

Leech, Geofrey. 2003. Semantik. Jogjakarta: Pustaka Pelajar

Padmosoekotjo, S. 1956. Sarine Basa Djawa. Djakarta: Noordhoff Kolff N.V

Pateda, Mansoer. 2001. Semantik Leksikal. Jakarta: Rineka Cipta

Parera, J.D. 2004. Teori Semantik Edisi Kedua. Jakarta: Erlangga

Sasangka, Sry Satriya Tjatur Wisnu. 2008. Paramasastra Gagrag Anyar Basa Jawa. Jakarta: Yayasan Paramalingua

Saeed, John. 2000. Semantics. Exford: Blackwell

Wijana, I Dewa putu, dkk. 2011. Semantik Teori dan Analisis. Surakarta: Yuma Pustaka