JENENG
TEMPORAL WONG SING LAIR ING TAUN 1985-1995
ING KECAMATAN
SARADAN KABUPATEN MADIUN
Iqrar Fandy Putra
12020114027
2012B
A.
Purwaka
Jeneng
sadurunge wis ana sing ngandharake, nanging durung ana sing mligi ngandharake
jeneng insidental/temporal. Akeh masyarakat sing ora ngerteni ngenani jeneng
temporal, nanging kerep menehi jeneng temporal. Sing diarani temporal yaiku ana
sesambungane karo wektu. Sajrone makalah iki bakal diandharake kanthi gamblang
babagan jeneng temporal. rumahsoip@blogspot.co.id
Jeneng
mung tumrap manungsa. Saliyane manungsa diarani aran. Mula saka iku saben
manungsa mesthi nduweni jeneng. Jeneng ora mung kanggo nitiki manungsa, nanging
sajrone jeneng uga ana donga lan makna sing apik tumrap sing diwenehi jeneng
mau. Jeneng ora mung waton diwenehake nanging anggone menehi jeneng bisa saka
pamikir sing mateng lan bisa saka kadadeyan nalika lair.
Ancase
makalah iki yaiku kanggo ngerteni, ngonceki, lan njlentrehake jeneng temporal
ing Kecamatan Saradan Kabupaten Madiun sing lair ing taun 1985-1995.
B.
Andharan
1.
Tegese
Jeneng Miturute Para Ahli
Miturut
Fatimah (2009:47), jeneng yaiku tembung-tembung sing dadi tetenger saka
manungsa, barang, tumindak lan kadadeyan apa wae kang ana ing donya iki.
Tetenger bisa ditegesi samubarang sing bisa mbedakake siji lan sijine. Tetenger
uga bisa diarani titikan sing mligi. Dene miturute Chaer (2009:43-52)
ngandharake yen jeneng yaiku proses kang digawe mujudake salah sawijine lambang,
lan jeneng digawe pangiket kanggo budaya tartamtu.
Ullman
(2011:85) lan Riyadi (1999:80) uga ngandharake ngenani jeneng. Ullman (2011:85)
ngandharake yen jeneng bisa nggambarake wong kang nduweni jeneng kasebut. Saengga
jeneng bisa menehi gegambaran becik utawa alane wong kang nduweni jeneng
kasebut. Yen miturute Riyadi (1990:80), jeneng yaiku tembung-tembung kangge
niteni saben-saben wong utawa kangge titikane wong. Dadi jeneng yaiku gegambaran kanggo nitiki saben-saben wong.
Para ahli sing wis
kondhang uga ngandharake ngenani tegese jeneng. Aristoteles sajrone Chaer (2009:44) ngandharake
yen jeneng yaiku konvensi ing sajrone
klompok masyarakat tartamtu. Konvensi yaiku pasarujukan antarane klompok
masyarakat. Dadi jeneng bisa dadi idhentitas masyarakat tartamtu. Antarane
masyarakat siji lan sijine mesthi ana bedane. Bedane bisa dideleng saka jenenge.
Saliyane andharan
saka para ahli ngenani tegese jeneng. Ing
kene uga diandharake tegese jeneng miturut kamus basa sing wis ana. Kayata Kamus Basa
Jawa (Bausastra Jawa) anggitane Balai Basa Yogyakarta lan Kamus Lengkap Basa
Jawa anggitane Mangunsuwito ngandharake yen jeneng yaiku arane, peparap,
tetenger panyebutan bocah lan wong, padha karo jejuluk lan wadanan. Saliyane
iku, KBBI Edhisi III :
uga ngandharake yen jeneng yaiku tembung kang digawe nyebutake utawa nyeluk
wong, kewan utawa samubarang liyane.
Andharan
para ahli ing ndhuwur, bisa ditegesi yen jeneng iku mujudake gegambaran,
titikan, lan idhentitas wong ing masyarakat tartamtu. Jeneng bisa mbedakake antarane masyarakat
siji lan sijine. Bab iki saemper karo andharane Aristoteles sajrone Chaer (2009:44).
2.
Titikane
Jeneng
Miturut
Chaer (2009:43-52), jeneng yaiku proses kang digawe mujudake salah sawijine
lambang, ing kene jeneng kuwi kangge pangiket kanggo budaya tartamtu. Jeneng
bisa ngiket salah sawijine masyarakat. Jeneng bisa mbedakake antarane
masyarakat siji lan sijine. Mula jeneng iku bisa dadi titikane masyarakat
tartamtu.
Chaer (2009:44) uga ngandarake yen jeneng
bisa diperang saka sababe utawa kadadeyan-kadadeyan sing dadi dhasar menehi
jeneng utawa panyebut marang tetembungan kang ana sajrone leksikon basa Indonesia,
perangane jeneng kaya sing ana ing ngisor iki.
a.
Nyebutake
Sipat Khas
Jeneng
iki dijupuk saka sipat khase wong. Sipat manungsa wis digawa wiwit lair,
nanging saben wong nduweni sipat sing beda-beda. Sipat iki bisa mbedakake antarane
wong siji lan sijine. Tuladhane bocah dijenengi bagus amarga nduweni praupane
sing bagus.
b.
Panggawe
lan Pangripta
Jeneng
kadadeyan saka sapa sing nemokake samubarang kanthi sengaja utawa ora sengaja.
Tuladhane satuwan listrik yaiku Volt,
dijenengake Volt amarga sing nemokake
yaiku Volta (1945-1987), lan akeh samubarang dijenengi nganggo jenenge sing
nemokake.
c.
Nyebutake
Perangan
Nyebutake
perangan sing ora jangkep, kayata ana wong nyeluk, senadyan ngerti jeneng
jangkepe nanging ora nyeluk jeneng jangkepe. Wong sing nyeluk wong liya mesthi
ndhuweni tujuan, lan mbutuhake wektu sing cekak. Mula nyeluk saka perangan
jenenge wae. Tuladhane jenenge Agung Nugroho diceluk Agung.
d.
Asal
Panggonan
Jeneng bisa dijupuk saka ngendi asale
wong kasebut. Amarga jeneng bisa dadi idhentitas sawijine masyarakat. Tuladhane:
Anggga sing asale teka Ponorogo banjur diceluk Reog.
e.
Bakal
Jeneng
bisa dijupuk saka apa samubarang kuwi digawe, tuladhane: kaya kaca mripat, kaca
sing digawe ning mripat sing bakale saka kaca.
f.
Cekakan
Jeneng
bisa kadadeyan saka gabungan pirang-pirang tembung dadi siji, tuladhane tembung
proker cekakan saka tembung program kerja.
g.
Jeneng
Anyar
Jeneng
anyar digawe amarga jeneng-jeneng sing wis ana wis ora pantes digawe, mula saka
kuwi butuh tembung anyar digawe ngganti tembung-tembung kasebut. Tembung anyar mau digawe ora ninggalake
wewatesan kanggo menehi jeneng. Wewatesan yen miturute Ullmann (2011:86) ana 5 (lima), yaiku:
1)
Nyleneh
Jeneng
diarani nyleneh amarga sajrone wong gawe jeneng tembung-tembung kang digawe
maneka warna lan ana tembung-tembung kang ora sapantese dadi jeneng nanging
malah digawe jeneng.
2) Identifikasi
Jeneng
digawe identifikasi saka jenenge wong kita bisa nemtokake kepriye wong sing nduweni
jeneng kasebut. Tuladhane Arum Putri Febriani, bocah wedok sing nduweni jeneng
bocahe ayu banjur kalem kaya dene putri-putri ing kraton lan amarga ana
febriani ing sajroning jenenge bisa wae bocah wadon iki lair ing wulan
februari.
3) Wantah lan Entar
Wantah
yaiku jeneng dhewe lan sing dikarepake, entar yaiku teges sing mentar saka
teges asline kang ana sajrone jeneng kasebut, kaya ta dedonga kang ana sajrone
jeneng kasebut. Tuladhane Sampurno(wantah) nduweni makna supaya bisa dadi wong
sampurna sajrone nglakoni urip ing donya iki(entar).
4)
Swara
Distingtif
Jeneng
nduweni teges dhewe-dhewe saben tembunge, mula saka kuwi bisa ngasilake makna
kanggo ngerteni tegese saka jeneng salah sawijine wong. Tuladhane Ayu Cahyaningtyas, Ayu nduweni sipat bocah
wadon kang nduweni rupa ayu banjur Cahyaningtyas nduweni teges bocah kang bisa
dadi cahya ing donya iki (nindakake tumindak sing becik).
5)
Swara
Gramatikal
Jeneng
digawe saka maneka warna basa, bisa saka basa Jawa, Inggris uga basa Arab.
Tuladhane Tut Wuri, Ahmas Kabib Arifin, Ahmad Rifa’i Saifudin.
Jeneng wong ing Desa Sugihwaras
Kecamatan Saradan Kabupaten Madiun arep dijlentrehake nganggo konsepsi dhasar
semantik kang nduweni dhasar insidhental/idheasional. Jeneng wong ing Kecamatan
Saradan Kabupaten Madiun, yaiku:
No
|
Jeneng
|
Jinis Kelamin
|
1
|
Iffa
Dewi Septiani
|
Wadon
|
2
|
Digna
Diah Ayu Febriana
|
Wadon
|
3
|
Tyas Apriliani
|
Wadon
|
4
|
Yuli Anjarsari
|
Wadon
|
5
|
Tri Metty Noviana
|
Wadon
|
6
|
Ayun Noviana
|
Wadon
|
7
|
Peni Yuli Astutis
|
Wadon
|
8
|
Anita Febriana
|
Wadon
|
9
|
Oktavia Nur Rahman
|
Wadon
|
10
|
Novialita Dwi
Anggraini
|
Wadon
|
11
|
Nova Joko Siswanto
|
Lanang
|
12
|
Aprilia Ramayanti
|
Wadon
|
13
|
Siska Mei Indrawati
|
Wadon
|
14
|
Noviana Dwi
Abrianni
|
Wadon
|
15
|
Desi Dia
|
Wadon
|
16
|
Septiana Ike
Puspitasari
|
Wadon
|
17
|
Januri
|
Lanang
|
18
|
Danny Fajar Okta
|
Lanang
|
19
|
Agita Apriliawan
|
Lanang
|
20
|
Juni Dwiyanto
|
Lanang
|
21
|
Endang Yuliani
|
Wadon
|
22
|
Mey Wulandari
|
Wadon
|
23
|
Tyas Windu
Aprilliana
|
Wadon
|
24
|
Yuni Setyowati
|
Wadon
|
25
|
Feby Dwi Cahyo
Suseno
|
Lanang
|
26
|
Yuliani
|
Wadon
|
27
|
Febri Aris Setiawan
|
Lanang
|
28
|
Lita Nopiana
|
Wadon
|
29
|
Febri Adi Prastyo
|
Lanang
|
30
|
Tri Yulianti
|
Wadon
|
31
|
Agustina Nuryatim
|
Wadon
|
32
|
Agustina Sri
Wahyuni
|
Wadon
|
33
|
Agus Supriono
|
Lanang
|
34
|
Oktafia Aris
Tantiyani
|
Wadon
|
35
|
Nopi Pancamita
|
Wadon
|
36
|
Oktavia Eka Cahyani
|
Wadon
|
37
|
Tiya Oktafiyani
|
Wadon
|
38
|
Juni Kurniawalujo
|
Lanang
|
39
|
Febriyan Wibowo
|
Lanang
|
40
|
Eko Yulianto
|
Lanang
|
41
|
Agus Suyadi
|
Lanang
|
42
|
Januarika Dwi
Kurniasari
|
Wadon
|
43
|
Puput Yulianto
|
Lanang
|
44
|
Agus Wiyono
|
Lanang
|
45
|
Ahmad Fakhri
Yuniardi
|
Lanang
|
46
|
Yuliana Eka
Primasari
|
Wadon
|
47
|
Yuni Pujiati
|
Wadon
|
48
|
Yuli Hidiyawati
|
Wadon
|
49
|
Oktavian
Arismawanto
|
Lanang
|
50
|
Febri Yanti
|
Wadon
|
51
|
Agustina
Puspitasari
|
Wadon
|
52
|
Septian Dwi Cahyo
|
Lanang
|
53
|
Lina Agustin
|
Wadon
|
54
|
Novan Setiaji
|
Lanang
|
55
|
Yuli Suprayetno
|
Lanang
|
56
|
Yuli Hariyanto
|
Lanang
|
57
|
Septi Wijayanti
|
Wadon
|
58
|
Yulianto
|
Lanang
|
59
|
Yuli Aris Wanto
|
Lanang
|
60
|
Yuni Setyowati
|
Wadon
|
61
|
Yuliatun
|
Wadon
|
62
|
Yulia Irianti
|
Wadon
|
63
|
Velisa Aprila
Pispitawati
|
Wadon
|
64
|
Sita Yulianti
|
Wadon
|
65
|
Yuni Adi
|
Wadon
|
66
|
Erina Agustin
|
Wadon
|
67
|
Suparno
|
Lanang
|
68
|
Djapar
|
Lanang
|
69
|
Siyamsri
|
Lanang
|
70
|
Suro
Sukadi
|
Lanang
|
71
|
Suro
Basuki
|
Lanang
|
72
|
Setu Al Sujadi
|
Lanang
|
73
|
Jumarti
|
Wadon
|
74
|
Jumadi
|
Lanang
|
75
|
Jumiati
|
Wadon
|
76
|
Setu
|
Lanang
|
77
|
Aditiya
Darmadi
|
Lanang
|
78
|
Diyan
Anggara Saputra
|
Lanang
|
79
|
Rizal
Yoga Soma
|
Lanang
|
80
|
Bayu
Anggara Putra
|
Lanang
|
81
|
Mukti
Setu
|
Lanang
|
82
|
Rudi
Anggara Putra
|
Lanang
|
83
|
Aditya
Tri Atmaja
|
Lanang
|
84
|
Aditya
Buana
|
Lanang
|
85
|
Wagiyo
|
Lanang
|
86
|
Waginem
|
Wadon
|
87
|
Wagirah
|
Wadon
|
88
|
Gimin
|
Lanang
|
89
|
Novita Purwaningtyas
|
Wadon
|
90
|
Rizkya Oktariany
|
Wadon
|
91
|
Noviana
|
Wadon
|
92
|
Shivy Indah Novisari
|
Wadon
|
93
|
Wulan Ramadhani
|
Wadon
|
94
|
Sara Novitasari
|
Wadon
|
95
|
Fahmi Frida Agustina
|
Wadon
|
96
|
Septiana Eka Wardani
|
Wadon
|
97
|
Desi Rusdiana Putri
|
Wadon
|
98
|
Novita Listyara
|
Wadon
|
99
|
Novia Nur Rojabia
|
Wadon
|
100
|
Putri Agustina
|
Wadon
|
3.
Pamerange
Jeneng Temporal
Tembung
insidhen nduweni teges kedadeyan, dene tembung temporal yaiku ana sesambungan
karo wektu utawa wayah. Jeneng temporal yaiku jeneng kang ana sesambungane karo
wektu. Wektu bisa dijupuk saka taun kelairane, sasi kelairan, wulan kelairan,
tanggal, dina, pasaran, lan liya-liyane kang ana sesambungane karo wektu utawa
wayah kang wigati. Sasi lan wulan dibedakake amarga ing masyarakat Jawa
nggunakake tanggalan Jawa lan masehi. Sasi iku tanggalan sing adhedhasar bumi
nalika ngubengi srengenge, yen wulan iku adhedhasar wulan nalika ngubengi bumi.
Jenenge wong ing Kecamatan Saradan Kabupaten
Madiun kang adhedhasar sifat insidhental/temporal bakal dijlentrehake ing
ngisor. Adhedhasar wektu kelairane, jeneng temporal ing Kecamatan Saradan
Kabupaten Madiun, bisa diperang dadi:
a. Jeneng
Adhedhasar Sasi Kelairane
Masyarakat
jawa sasi ana 12 yaiku Januari, Februari, Maret, April, Mei, Juni, Juli,
Agustus, September, Oktober, Nopember, lan Desember. Jtemporal wong ing Kecamatan
Saradan Kabupaten Madiun sing lair ing taun 1985-1995 sing adhedhasar sasi
kelairane bakal dijlentrehake lan ditegesi ing ngisor.
1
|
Iffa
Dewi Septiani
|
Iffa
tegese wong wadon sing apik
Dewi
tegese widodari
Septiani
tegese wong wadonn sing lair ing sasi Januari
|
2
|
Digna
Diah Ayu Febriana
|
Digna
tegese nduweni rega
Diah
tegese bocah wadon sing ayu
Ayu
tegese ayu utawa narik kawigaten
Febriana
tegese lair ing sasi Februari
|
3
|
Tyas
Apriliani
|
Tyas
tegese ati utawa kalbu
Apriliani
tegese wong wadon sing lair ing sasi April
|
4
|
Yuli
Anjarsari
|
Yuli
tegese lair ing sasi Juli
Anjarsari
tegese padhang lan endah
|
5
|
Tri
Metty Noviana
|
Tri
tegese telu
Metty
tegese bener
Noviana
tegese lair ing sasi Nopember
|
6
|
Ayun
Noviana
|
Ayun
tegese nyengkuyung sing bener
Noviana
tegese wong wadon lair ing sasi November
|
7
|
Peni
Yuli Astutis
|
Peni
tegese endah
Yuli
tegese lair ing sasi Juli
Astutis
tegese sing dipuji
|
8
|
Anita
Febriana
|
Anita
tegese bebas
Febriana
tegese wong wadon lair ing sasi Februari
|
9
|
Oktavia
Nur Rahman
|
Oktavia
tegese lair ing sasi Oktober
Nur
tegese cahaya
Rahman
tegese anugrah
|
10
|
Novialita
Dwi Anggraini
|
Novialita
tegese wong wadon lair ing sasi November nduweni rupa sing ayu
Anggraini
tegese nduweni budi sing apik
|
11
|
Nova
Joko Siswanto
|
Nova
tegese lair ing sasi November kanthi slamet
Joko
tegese anak lanang sing nom
Siswanto
tegese becik lan sopan
|
12
|
Aprilia
Ramayanti
|
Aprilia
tegese lair ing sasi April
Ramayanti
tegese apik atine
|
13
|
Siska
Mei Indrawati
|
Siska
tegese dalan nuju sing becik
Mei
tegese lair ing sasi Mei
Indrawati
tegese malaikat
|
14
|
Noviana
Dwi Abrianni
|
Noviana
tegese lair ing sasi November
Dwi
tegese loro
Abriani
tegese anake anggota ABRI
|
15
|
Desi
Dia
|
Desi
tegese lair ing sasi Desember
Dia
tegese menang
|
16
|
Septiana
Ike Puspitasari
|
Septiana
tegese wadon lair ing sasi September
Ike
tegese anak sing alus
Puspitasari
tegese intine kembang
|
17
|
Januri
|
Januri
tegese anak lanang sing liar ing sasi Januari
|
18
|
Danny
Fajar Okta
|
Danny
tegese adil
Fajar
tegese isuk utawa laire nalika isih isuk
Okta
tegese lair ing sasi Oktober
|
19
|
Agita
Apriliawan
|
Agita
tegese tembang
Apriliawan
tegese anak lanang lair ing sasi April
|
20
|
Juni
Dwiyanto
|
Juni
tegese lair ing sasi Juni
Dwiyanto
tegese anak nomer loro sing sampurna
|
21
|
Endang
Yuliani
|
Endang
tegese tenang utawa alus
Yuliani
tegese wong wadon lair ing sasi Juli
|
22
|
Mey
Wulandari
|
Mey
tegese lair ing sasi Mei
Wulandari
tegese lair nalika wulane ndadari
|
23
|
Tyas
Windu Aprilliana
|
Tyas
tegese ati utawa kalbu
Windu
tegese anak sing jangkahe 8 taun
Apriliana
tegese lair ing sasi April
|
24
|
Yuni
Setyowati
|
Yuni
tegese lair ing sasi Juni
Setyowati
tegese wong wadon sing setya
|
25
|
Feby
Dwi Cahyo Suseno
|
Feby
tegese lair ing sasi Februari
Dwi
tegese loro
Cahyo
tegese sunar utawa cahya
Susena
jeneng teka bapake sing tegese wicaksana
|
26
|
Yuliani
|
Yuliani
tegese lair ing sasi Juli, banjur ditambahi ani dadi wong wadon sing lair ing
sasi Juli
|
27
|
Febri
Aris Setiawan
|
Febri
tegese lair ing sasi Februari
Aris
tegese putra sing paling apik
Setiawan tegese kasetyan
|
28
|
Lita
Nopiana
|
Lita
tegese putri sing praupane ayu
Nopiana
tegese wong wadon sing lair ing sasi Nopember
|
29
|
Febri
Adi Prastyo
|
Febri
tegese lair ing sasi Februari
Adi
tegese luwih apik tinimbang liyane
Prastyo
tegese janji
|
30
|
Tri
Yulianti
|
Tri
tegese anak nomer telu
Yulianti
tegese wong wadon sing lair ing sasi Juli
|
31
|
Agustina
Nuryatim
|
Agustina
tegese wong wadon sing lair ing sasi Agustus
Nuryatim
tegese wong wadon sing nduweni sunar kaya srengenge
|
32
|
Agustina
Sri Wahyuni
|
Agustina
tegese wong wadon sing lair ing sasi Agustus
Sri
tegese putri sing ayu
Wahyuni
tegese anugrah teka Gusti
|
33
|
Agus
Supriono
|
Agus
tegese lair ing sasi Agustus
Supriono
tegese wong lanang sing becik
|
34
|
Oktafia
Aris Tantiyani
|
Oktafia
tegese wong wadon sing lair ing sasi Oktober
Aris
tegese putra sing nduweni watak kalem
Tantiyani
tegese wong wadon sing nduwe pamikir sing mateng
|
35
|
Nopi
Pancamita
|
Nopi
tegese lair ing sasi Nopember
Pancamita
tegese panca iku lima, mita iku alesan. Dadi pancamita yaiku limang alesan
|
36
|
Oktavia
Eka Cahyani
|
Oktavia
tegese wong wadon sing lair ing sasi Oktober
Eka
tegese anak nomer siji
Cahyani
tegese nduweni sunar
|
37
|
Tiya
Oktafiyani
|
Tiya
tegese dewi
Oktafiyani
tegese wong wadon singlair ing sasi Oktober
|
38
|
Juni
Kurniawalujo
|
Juni
tegese lair ing sasi Juni
Kurniawalujo
tegese kurnia iku anugrah, waluyo iku slamet utawa umure dawa. Dadi
Kurniawalujo iku tegse anugrah anak lanang sing umure dawa utawa slamet
|
39
|
Febriyan
Wibowo
|
Febriyan
tegese wong lanang sing lair ing sasi Februari
Wibowo
tegese charisma
|
40
|
Eko
Yulianto
|
Eko
tegese anak pertama
Yulianto
tegese lair ing sasi Juli
|
41
|
Agus
Suyadi
|
Agus
tegese lair ing sasi Agustus
Suyadi
tegese luwih wicaksana
|
42
|
Januarika
Dwi Kurniasari
|
Januarika
tegese wong wadon sing lair ing sasi Januari
Dwi
tegese anak nomer loro
Kurniasari
tegese karunia sing endah
|
43
|
Puput
Yulianto
|
Puput
tegese anak sing cerdas
Yulianto
tegese anak lanang sing lair ing sasi Juli
|
44
|
Agus
Wiyono
|
Agus
tegese lair ing sasi Agustus
Wiyono
tegese pemimpin
|
45
|
Ahmad
Fakhri Yuniardi
|
Ahmad
tegese sing dipuji
Fakhri
tegese sing nggawe bombonge ati
Yuniardi
tegese anak lanang sing lair ing sasi Juni
|
46
|
Yuliana
Eka Primasari
|
Yuliana
tegese anak wadon sing lair ing sasi Juli
Eka
tegese anak nomer siji
Primasari
tegese kautaman sing endah
|
47
|
Yuni
Pujiati
|
Yuni
tegese lair ing sasi Juni
Pujiati
tegese anak wadon sing kebak pepujen
|
48
|
Yuli
Hidiyawati
|
Yuli
tegese lair ing sasi Juli
Hidiyawati
tegese wong wadon sing kuat kaya dene oyot
|
49
|
Oktavian
Arismawanto
|
Oktavian
tegese anak lanang sing lair ing sasi Oktober
Arismawanto
tegese anak sing nduweni sipat kalem
|
50
|
Febri
Yanti
|
Febri
tegese lair ing sasi Februari
Yanti
tegese wong wadon sing kalem tumindake
|
51
|
Agustina
Puspitasari
|
Agustina
tegese anak wadon sing lair ing sasi Agustus
Puspitasari
tegese anak sing kaya kembang sing endah
|
52
|
Septian
Dwi Cahyo
|
Septian
tegese anak sing lair ing sasi September
Dwi
tegese anak nomer loro
Cahyo
tegese sunar
|
53
|
Lina
Agustin
|
Lina
tegese anak sing alus tumindake
Agustin
tegese anak wadon sing lair ing sasi Agustus
|
54
|
Novan
Setiaji
|
Novan
tegese anak lanang sing lair ing sasi Nopember
Setiaji
tegese prasetya marang samubarang sing wigati
|
55
|
Yuli
Suprayetno
|
Yuli
tegese lair ing sasi Juli
Suprayetno
tegese kabombongan
|
56
|
Yuli
Hariyanto
|
Yuli
tegese anak sing lair ing sasi Juli
Hariyanto
tegese wong sing sugih
|
57
|
Septi
Wijayanti
|
Septi
tegese anak wadon sing lair ing sasi Sptember
Wijayanti
tegese wong sing luwih unggul
|
58
|
Yulianto
|
Yulianto
tegese anak lanang sing lair ing sasi Juli
|
59
|
Yuli
Aris Wanto
|
Yuli
tegese anaksing lair ing sasi Juli
Aris
tegese kalem
Wanto
tegese mengko
|
60
|
Yuni
Setyowati
|
Yuni
tegese anak sing lair ing sasi Juni
Setyowati
tegese anak wadon sing prasetya
|
61
|
Yuliatun
|
Yuliatun
tegese anak wadon sing lair ing sasi Juli
|
62
|
Yulia
Irianti
|
Yulia
tegese anak wadon sing lair ing sasi Juli
Irianti
tegese klasik
|
63
|
Velisa
Aprila Pispitawati
|
Velisa
tegese tawon
Aprilia
tegese anak wadon sing lair ing sasi April
Puspitawati
tegese anak wadon sing kaya kembang
|
64
|
Sita
Yulianti
|
Sita
tegese panen
Yulianti
tegese anak wadon lair ing sasi Juli
|
65
|
Yuni
Adi
|
Yuni
tegese anak sing lair ing sasi Juni
Adi
tegese anugrah sing apik
|
66
|
Erina
Agustin
|
Erina
tegese landhep pamikire
Agustin
tegese anak wadon sing lair ing sasi Agustus
|
67
|
Novita Purwaningtyas
|
Novita
tegese lair ing sasi Nopember
Purwaningtyas
tegese anak wadon sing dadi pambuka/wiwitan
|
68
|
Rizkya Oktariany
|
Rizkya
tegese rejeki sing becik
Oktariani
tegese anak wadon sing lair ing sasi Oktober
|
69
|
Noviana
|
Noviana
tegese anak wadon sing lair ing sasi Nopember
|
70
|
Indah Novisari
|
Indah
tegese endah
Novisari
tegese anak wadon sing lair ing sasi Nopember
|
71
|
Sara Novitasari
|
Sara
tegese putri
Novitasari
tegese anak wadon sing lair ing sasi Nopember
|
72
|
Fahmi Frida Agustina
|
Fahmi
tegese lantip
Frida
tegese anyem
Agustina
tegese anak wadon sing lair ing sasi Agustus
|
73
|
Septiana Eka Wardani
|
Septiana
tegese anak wadon sing lair ing sasi September
Eka
tegese nomer siji
Wardani
tegese suci
|
74
|
Desi Rusdiana Putri
|
Desi
tegese anak wadon sing lair ing saso Desember
Rusdiana
tegese pituduh sing lurus
Putri
tegese anak wadon
|
75
|
Novita Listyara
|
Novita
tegese anak wadon sing lair ing sasi Nopember
Listyara
tegese anak wadon sing ayu
|
76
|
Novia Nur Rojabia
|
Novia
tegese anak wadon sing lair ing sasi Nopember
Nur
tegese sunar
Rojabia
tegese anak wadon sing lair ing wulan rejeb
|
77
|
Putri Agustina
|
Putri
tegese anak wadon
Agustina
tegese anak wadon sing lair ing sasi Agustus
|
b. Jeneng
Adhedhasar Wulan Kelairane
Masyarakat
Jawa wulan ana 12 yaiku Sura, Sapar, Mulud, Bakdamulud, Jumadilawal,
Jumadilakhir, Rejeb, Ruwah, Pasa, Sawal, Dulkaidah/Sela lan Besar/Haji. Jeneng
temporal wong ing Kecamatan Saradan Kabupaten Madiun sing lair ing taun
1985-1995 sing adhedhasar wulan kelairane bakal dijlentrehake lan ditegesi ing
ngisor.
1
|
Suparno
|
Suparno
tegese lair ing sasi wulan sapar
|
2
|
Djapar
|
Djapar
tegese lair ing wulan Sapar
|
3
|
Siyamsri
|
Siyamsri
tegese lair ing wulan pasa
|
4
|
Suro
Sukadi
|
Suro
tegese anak sing lair ing wulan Sura
Sukadi
tegese kawicaksanan sing linuwih
|
5
|
Suro
Basuki
|
Suro
tegese anak sing lair ing wulan Sura
Basuki
tegese slamet
|
6
|
Wulan Ramadhani
|
Wulan
Ramadhani tegese anak wadon sing lair ing wulan romadhon
|
7
|
Novia Nur Rojabia
|
Novia
tegese anak wadon sing lair ing sasi Nopember
Nur
tegese sunar
Rojabia
tegese anak wadon sing lair ing wulan rejeb
|
c. Jeneng
Adhedhasar Dina Kelairane
Masyarakat
Jawa arane dina akeh banget. Dina ing basa Jawa kuna ana Aditya (Dite), Soma,
Anggara, Bhuda, Respati, Sukra lan Tumpak. Dina ing basa Arab diarani Ahad,
Senin, Selasa, Rabu, Kamis, Jumat, lan Sabtu.
1
|
Setu Al
Sujadi
|
Setu
tegese lair ing dina setu
Al
tegese gantheng
Sujadi tegese wong
sing nyembah gusti pengeran
|
2
|
Jumarti
|
Jumarti
tegese lair ing dina jumat
|
3
|
Jumadi
|
Jumadi
tegese lair ing dina jumat
|
4
|
Jumiati
|
Tegese
lair ing dina jumat
|
5
|
Setu
|
Tegese
lair ing dina setu
|
6
|
Aditiya
Darmadi
|
Aditya tegese anak
sing lair ing dina minggu
Darmadi tegese wong
sing bebas
|
7
|
Diyan
Anggara Saputra
|
Diyan tegese sunar
Anggara
tegese anak sing lair ing dina selasa
Saputra tegese anak
lanang sing adil
|
8
|
Rizal
Yoga Soma
|
Rizal tegese
prajurit
Yoga
tegese pepiling marang Gusti
Soma tegese lair
ing dina senin
|
9
|
Bayu
Anggara Putra
|
Bayu tegese angina
Anggara
tegese anak sing lair ing dina selasa
Putra tegese anak
|
10
|
Mukti
Setu
|
Mukti tegese anak
sing kendel
Setu tegese anak
sing lair ing dina setu
|
11
|
Rudi
Anggara Putra
|
Rudi tegese
kasenengan
Anggara
tegese lair ing dina selasa
Putra tegese anak
lanang
|
12
|
Aditya
Tri Atmaja
|
Aditya tegese anak
sing lair ing dina minggu
Tri
tegese anak nomer telu
Atmaja tegese anak
lanang
|
13
|
Aditya
Buana
|
Aditya tegese anak
sing lair ing dina minggu
Buana tegese bumi
|
d. Jeneng
Adhedhasar Pasaran
Pasaran
ing masyarakat jawa ana lima yaiku Pon, Wage, Kliwon, Legi, lan Paing. Ing
ngisor iki bakal dijlentrehake lan negesi jeneng temporal wong ing Kecamatan Saradan
Kabupaten Madiun sing lair ing taun 1985-1995 sing adhedhasar pasaran
kelairane.
1
|
Wagiyo
|
Tegese
lair ing pasaran wage
|
2
|
Waginem
|
Tegse
lair ing pasaran wage
|
3
|
Wagirah
|
Tegese
lair ing pasaran wage
|
4
|
Gimin
|
Tegese
wong lanang sing lair ing oasaran wage
|
C.
Dudutan
Saben
manungsa mesthi nduweni jeneng. Jeneng
temporal yaiku jeneng sing sesambungan karo wektu. Dadi ora mokal yen wiwit
mbiyen bebrayan jawa akeh jeneng sing dijenengi adhedhasar wektu laire. Iki
nduweni tujuan amrih mbesuke gampang anggone ngeling-eling kapan wektu
kelirane. Jeneng temporal bisa diperang adhedhasar 1) Sasi,
2) Wulan, 3) Dina, 4) Pasaran.
2) Wulan, 3) Dina, 4) Pasaran.
Saka
jeneng wong ing Kecamatan Saradan Kabupaten Madiun sing lair ing taun 1985-1995
sing paling akeh yaiku jeneng sing adhedhasar sasi kelairane. Jeneng adhedhasar
sasi kelairane ora ngetokake yen jeneng iku ndesa. Bakal beda yen adhedhasar
wulan kelairane. Jeneng sing adhedhasar wulan kelairane sing nduweni wong-wong
sing wis tuwa. Dadi akeh sing menehi jeneng kang ana sambungane karo wulan
kelairane.
Dadi
jeneng iku ora mung kanggo nitiki manungsa, nanging bisa digawe tetenger nalika
kelairane. Dadi wong sing menehi utawa sing diwenehi jeneng ora bakal lali
kapan dheweke lair. Lan ndadekake wong liya ngerti kapan dheweke lair didelok
saka jenenge iku.
Kapustakan
Chaer,
Abdul. 2009. Penghantar Semantik Bahasa Indonesia. Cetakan II. Jakarta:
PT Rineka Cipta.
Djajasudarma,
T. Fatimah. 2009. Semantic 1 : Makna Leksikal dan Gramatikal. Bandung:
PT Refika Aditama.
Mulyana,
Slamet. 1964. Semantik (Ilmu Makna). Jakarta: Penerbit Jembatan.
Pateda,
Mansoer, 1989. Semantik Leksikal.
Flores: Nusa Indah
Poerwadarminta,
W.J.S., 1939. Baoe Sastra Jawa. Batavia:JB.
Wolters’ Uitgevers Matschappij NV
Riyadi,
Slamet. 1999. Nama Diri Etnik Jawa dan Fungsinya dalam Masyarakat dalam Buku
Panduan Kongres Linguistik Nasional IX 1999, (online), (http://cahsasindo.blogspot.com),
diakses 17 Nopember 2014
Suwandi,
Sarwiji, 2008. Semantik Pengantar Kajian
Makna, Yogyakarta: Media Perkasa
Suwarni,
lan Sri Wahyu Widayati. 2005. Dasar-dasar
Upacara Adat Jawa. Surabaya: Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah (Jawa).
Tim, 2001. Kamus Besar Bahasa Indonesia Edisi I, II,
lan III. Departemen Pendidikan Nasional. Jakarta:Balai Pustaka
Ullman,
Steephen. 1997. (diadopsi oleh Sumarsono). Pengantar Semantik.
Yogyakarta: Pustaka Pelajar.
Utomo,
Sutrisno Sastro, 2009. Kamus Lengkap
Jawa-Indonesia. Yogyakarta:Kanisius
